درحالي كه تمركز كشورهاي پيشرفته روي كاهش شدت مصرف انرژي است، اين شاخص در ايران روندي رو به رشد به خود گرفته و در بين ديگر كشورها از نظر كاهش شدت مصرف انرژي در انتهاي ليست قرار دارد.

به گزارش ايسنا، ايران بيش از 2.5 برابر ميانگين مصرف جهاني انرژي مصرف مي‌كند. شاخص شدت مصرف انرژي ايران 0.63 درصد است و بعد از ايران، روسيه و عربستان سعودي به ترتيب با شاخص شدت انرژي 0.53 و 0.51 درصد بالاترين مقدار شاخص شدت انرژي را به خود اختصاص داده‌اند.

طبق آمار، مجموع ميزان مصرف و تلفات، از عرضه سبقت گرفته و اين موضوع مي‌تواند در آينده ايران را به واردكننده انرژي تبديل كند.

پيش‌بيني‌ها نشان مي‌دهد تا سال 2040 مصرف انرژي در جهان 48 درصد نسبت به ميزان مصرف انرژي در سال 2012  افزايش خواهد يافت و كماكان آسيا در سال 2040 بيشترين مصرف‌كننده انرژي است.در اين ميان بيش از 50 درصد از انرژي جهان در بخش صنعت استفاده خواهد شد.

ايران نهمين مصرف كننده انرژي در دنيا

طبق آخرين آمار، ايران نهمين مصرف‌كننده انرژي در دنيا شناخته شده و اين مصرف انرژي معادل 3.4 ميليون بشكه نفت خام است. مطالعات نشان مي‌دهد كه مصرف انرژي در دنيا در طي اين سال‌ها دو برابر شده است.

در حال حاضر ايران، بزرگ‌ترين دارنده ذخاير هيدروكروبوري دنيا (مجموع ذخاير نفت و گاز) به حساب مي‌آيد. مطابق آمار رسمي و تأييد شده مراجع معتبر بين‌المللي، ايران حدود 158 ميليارد بشكه نفت (9.3 درصد از كل منابع نفتي دنيا) و حدود 33 هزار ميليارد مترمكعب گاز (18 درصد دنيا) در اختيار دارد.

به طور كلي، 2.4 درصد انرژي كل دنيا در ايران توليد مي‌شود كه در بين كشورهاي دنيا رده نهم از حيث توليد انرژي را داراست. اين توليد انرژي معادل 3.6 ميليون بشكه نفت خام است. همچنين 1.8 درصد انرژي كل دنيا در ايران مصرف مي‌شود كه اين ميزان مصرف سبب شده كه ايران در بين كشورهاي دنياي جايگاه نهم از نظر مصرف انرژي را داشته باشد.

جايگاه ايران در حوزه شدت مصرف انرژي مناسب نيست

در اين راستا، مديركل مديريت مصرف و امور مشتركان توانير با تاكيد بر اينكه جايگاه ايران در حوزه شدت مصرف انرژي مناسب نيست به بررسي عوامل اين موضوع پرداخت و راهكارهايي را نيز ارائه كرد.

هادي مدقق در گفت‌وگو با ايسنا، با تاكيد بر اينكه شدت مصرف انرژي مهم‌ترين شاخصي است كه بر اساس آن جايگاه كشورها در بحث بهره وري انرژي مشخص مي‌شود، اظهار كرد: منظور از شدت انرژي مقدار مصرف انرژي به توليد ناخالص داخلي است. اين شاخص بيانگر اين است كه به ازاي توليد به مقدار معيني از كالا و خدمات كه بر حسب واحد پول مشخص مي‌شود چه مقدار انرژي مصرف مي‌شود. براي مثال در ازاي توليد يك تن سيمان چه مقدار برق و گاز مصرف مي‌شود. اين موضوع يكي از شاخص‌هاي نشان دهنده بهره‌وري انرژي در يك كشور و يكي از شاخص‌هاي توسعه‌يافتگي انرژي است.

وي با بيان اينكه جايگاه ايران در حوزه شدت مصرف انرژي مناسب نيست، گفت: ايران يا هميشه در انتهاي ليست قرار دارد يا در يكي مانده به آخر درحالي كه شدت مصرف انرژي در كل دنيا مخصوصا در كشورهاي اروپايي رو به بهبود است. كشورهايي كه بحث انرژي و بهره‌وري انرژي برايشان اهميت دارد و منابع فسيلي ندارند روي بحث بهره وري كار مي‌كنند.

مديركل مديريت مصرف و امور مشتركان توانير با اشاره به وضعيت تجهيزات خانگي، عنوان كرد: رتبه انرژي تجهيزات خانگي در طول چند سال گذشته رو به بهبود بوده است. براي مثال رتبه‌ انرژي يخچال‌ها در چند سال گذشته در بازار F يا G  بوده اما درحال حاضر A يا Aپلاس است. متاسفانه اين روند در كشور منفي و شدت مصرف انرژي در ايران رو به افزايش است. درواقع به اندازه‌اي كه مصرف انرژي زياد مي‌شود توليدناخالص داخلي زياد نمي‌شود.

عوامل بالا بودن شدت مصرف انرژي در ايران

مدقق درمورد عوامل بالا بودن شدت مصرف انرژي در ايران توضيح داد: مهم‌ترين عامل قيمت پايين انرژي است كه سبب مي‌شود به صورت ناخودآگاه صنايع انرژي‌بر با راندمان پايين در كشور زياد ‌شوند. از سوي ديگر بحث پرداخت يارانه‌هاي انرژي نيز در اين اتفاق تاثيرگذار است. در اين حوزه به دليل نبود زيرساخت هدفمند سازي يارانه‌هاي انرژي محقق نشد و يارانه‌هاي انرژي به صورت عادلانه در بخش‌هاي مختلف براي بهره‌وري انرژي هزينه نشد.

وي با اشاره به وضعيت ساختمان سازي در كشور گفت: تقريبا بيش از 50 درصد انرژي كشور در بخش ساختمان چه در بخش خانگي، چه در بخش اداري، چه در بخش تجاري و چه در بخش صنعت مصرف مي‌شود. مقررات مبحث 19 كه ابتدايي‌ترين بحث بهره‌وري انرژي در بخش ساختمان است بيش از 15 سال است كه ابلاغ شده اما هنوز به صورت كامل اجرايي نشده است و دغدغه اصلي وزارت راه و شهرسازي مبحث 19 نيست. در واقع پارامترهاي اقتصادي تا اندازه‌اي در بخش مسكن تاثيرگذار است كه حوزه بهره‌وري انرژي در آن گم مي‌شود.

سايه پارامترهاي اقتصادي سر نحوه مصرف انرژي در ايران

مديركل مديريت مصرف و امور مشتركان توانير ادامه داد: در حوزه تجهيزات خانگي اقدامات خوبي انجام شده و تكنولوژي ما را بهره‌ور كرده است. لوازم مصرفي مانند يخچال، كولر، ماشين لباسشويي و... بهره‌ورتر شده و راندمان افزايش مي‌يابد. با اين حال در همين بخش به دليل قيمت اوليه تجهيزات نسبت به هزينه طول عمر و هزينه انرژي كه در طول يك سال مصرف مي‌شود انگيزه كافي براي مصرف كننده ايجاد نمي‌كند كه تجهيز با راندمان بالا را انتخاب كند. درحالي كه بايد به دليل كيفيت رتبه بالاتر انتخاب ‌شود اما قدرت خريد مردم در اين انتخاب تاثيرگذار است. براي مثال كولرهاي گازي با راندمان كمتر به خاطر قيمت پايين تر بيشتر خريدار دارد. قيمت پايين انرژي در اينجا هم مصرف كننده را سوق مي‌دهد به سمت اينكه تجهيز با راندمان پايين تر را بخرد.

مدقق در ادامه با بيان اينكه تلفات در شبكه‌هاي توزيع و انتقال يكي از دلايل پايين بودن بهره‌وري انرژي در كشور است، اظهار كرد: پايين بودن راندمان نيروگاه‌هاي برق نيز يكي از دلايل بالا بودن شدت مصرف انرژي در ايران است. درحالي كه اگر يارانه انرژي هدفمند توزيع شود در همين شرايط هم امكان افزايش بهره‌وري انرژي وجود دارد.

قوانين براي اجرا نشدن!

وي با تاكيد بر اينكه براي افزايش بهره‌وري انرژي قوانين خوبي تصويب شده است، عنوان كرد: بر اساس ماده 12 قانون رفع موانع توليد اگر بخش غيردولتي پروژه‌اي را انجام دهد كه باعث شود ذخيره انرژي انجام شود ميزان ذخيره انرژي را مي‌تواند به سرمايه‌گذاري كه پروژه را انجام داده است با در نظر گرفتن قيمت واقعي انرژي پداخت كند

مديركل مديريت مصرف و امور مشتركان توانير ادامه داد: درواقع ظرفيت خوبي براي استفاده از اين ماده قانوني وجود دارد اما در اجرا هنوز جا براي كار زياد است. هنوز شوراي اقتصاد، وزارت نفت، سازمان برنامه و بودجه و  وزارت نيرو در اجرا به صورت جدي به عنوان اولويت از اين ظرفيت قانوني استفاده نكردند.